Πρόσφατα ξεκίνησα να δουλεύω σε ένα καινούργιο έργο, αφού λοιπόν τελείωσα την μελέτη κάθισα και σκέφτηκα ποια είναι η διαδικασία που ακολουθώ όταν έχω ένα καινούργιο έργο στα χέρια μου. Πως ξεκινάω ένα καινούργιο έργο; Τι κοιτάω πρώτα; Πως επεξεργάζομαι όλο αυτό τον όγκο από καινούργιες πληροφορίες;
Πολλές φορές μπορεί να μελετήσουμε ένα έργο το οποίο το είχαμε παρουσιάσει κάποια στιγμή παλαιότερα, εάν είχαμε κάνει καλή μελέτη την πρώτη φορά τότε όταν το ξανά δουλέψουμε, συνήθως, δεν μας παίρνει πολύ ώρα να το θυμηθούμε. Εάν όμως είχαμε κάνει κακή μελέτη τότε τα πράγματα είναι πιο δύσκολα και ίσως μας φανεί ότι παίζουμε το κομμάτι για πρώτη φόρα. Για αυτό θα πρέπει να προσέξουμε πολύ τι κάνουμε όταν δουλεύουμε σε ένα έργο για πρώτη φορά.
Αυτά είναι τα 6 βήματα που ακολουθώ όταν ξεκινάω να δουλεύω πάνω σε ένα καινούργιο έργο.
1. Το ακούω
Εάν υπάρχει ηχογράφηση τότε την ακούω με την παρτιτούρα στο χέρι, κοιτάω τι κάνει ο εκτελεστής, τι γράφει η παρτιτούρα, όλες τις λεπτομέρειες. Εάν υπάρχουν άλλες ηχογραφήσεις τις ακούω και αυτές και συγκρίνω τις διαφορετικές εκτελέσεις, θα ακούσω επίσης και άλλα έργα του ίδιου συνθέτη για να έχω μια πιο ολοκληρωμένη άποψη. Προσπαθώ όμως να μην αφήσω τις ηχογραφήσεις να μου υποδείξουν τι θα κάνω εγώ στο κομμάτι αλλά περισσότερο να έχω μια γενική εικόνα για την μορφολογία του κομματιού. Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε και να ερμηνεύσουμε ένα κομμάτι όπως η αγαπημένη μας ηχογράφηση αλλά το αποτέλεσμα θα είναι να μην υπάρχει καθόλου η δικιά μας ιδέα. Θέλει λοιπόν προσοχή, όταν ακούμε ένα κομμάτι να πάρουμε τις πληροφορίες και τις ιδέες της εκτέλεσης που μας αρέσει άλλα να έχουμε την ικανότητα να το παρουσιάσουμε με την δικιά μας άποψη και όχι κάποιου άλλου.
2. Παίζω το έργο από την αρχή μέχρι το τέλος
Δεν ξέρω εάν είναι καλό ή κακό, κάποιοι το κάνουν κάποιοι πάλι όχι. Εμένα μου αρέσει να περνάω το κομμάτι από την αρχή μέχρι το τέλος και ο λόγος είναι ότι έτσι βλέπω τα δύσκολα σημεία, τα σημεία που θέλουν περισσότερη δουλειά και τα σημεία που είναι πιο εύκολα. Παίζω όσο πιο μουσικά μπορώ σαν να ξέρω τέλεια το κομμάτι, προσπαθώ η prima vista μου να είναι τέλεια. Μια φόρα φτάνει, μετά ξεκινάει η αργή μελέτη.
3. Αργή, πολύ αργή μελέτη!
Αφού λοιπόν έχω βρει τα δύσκολα και εύκολα σημεία ήρθε η ώρα της αργής μελέτης. Όταν λέω αργή εννοώ ΠΟΛΥ ΑΡΓΗ, σε σημείο που εάν δυσκολεύομαι πολύ θα παίξω μια-μια τις νότες στο πιάνο και μετά θα πάω το όργανο. Είναι το πιο σημαντικό στάδιο από όλα γιατί τώρα θα αποθηκεύσω στον σκληρό μου (μυαλό) τις σωστές πληροφορίες για το έργο. Η αργή μελέτη είναι αυτή που θα καθορίσει πώς θα ερμηνεύσω το έργο όταν έρθει η στιγμή να ανέβω στην σκηνή, γιατί πολύ απλά όταν ανεβαίνουμε στην σκηνή παρουσιάζουμε το έργο αυτοματοποιημένα με ότι έχουμε αποθηκεύσει στον σκληρό μας – τουλάχιστον από τεχνικής άποψης – και δίνουμε όλη μας την ενέργεια στην μουσική. Εάν έχουμε κάνει τσαπατσούλικη δουλειά τότε, πίστεψε με μου έχει συμβεί, η εκτέλεση του έργου θα είναι για εκτέλεση στο ένα μέτρο, εάν όμως έχουμε δουλέψει αργά όλο το έργο (ακόμα και τα εύκολα περάσματα) τότε σίγουρα η εκτέλεση θα είναι επιτυχημένη. Όταν νιώσω έτοιμος αρχίζω να αυξάνω το ρυθμό (tempo) σιγά-σιγά μέχρι να φτάσω στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
tip : Ακόμα και στην αργή μελέτη παίξε με όλη την μουσικότητα σου, μην μετατρέψεις την αργή μελέτη σε ρομποτική εκτέλεση δύσκολων σημείων.
4. Μουσική
Δεν έχω αφήσει στιγμή από το μυαλό μου την μουσική, ακόμα και στην αργή μελέτη.
Ρωτάω πάντα “Γιατί; Πως; Και για ποιο σκοπό;” έγραψε ο συνθέτης το έργο και κάνω ακριβώς τις ίδιες ερωτήσεις πριν κάνω οποιαδήποτε μουσική παρέμβαση στο έργο. Είναι η στιγμή που στο σωστό tempo θα ξεκαθαρίσω τις φράσεις που θέλω να κάνω και θα επεξεργαστώ τις πληροφορίες από άλλες ηχογραφήσεις. Θα εξετάσω κάθε πιθανή φράση, πως θα μπορούσε να γίνει καλύτερη, πώς θα μπορούσα να μεταφέρω αυτό που θέλω (και τι γράφει ο συνθέτης) στον ακροατή με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο. Είναι οι δυναμικές καλές; Το legato; Η άρθρωση; Μήπως χρειάζεται να αλλάξω κάτι για να είναι το έργο πιο κατανοητό στον ακροατή; Θα ρωτάω συνέχεια μέχρι να έχω ξεκάθαρη απάντηση.
book a lesson
κλεισε μαθημα
5. Εκτέλεση
Παίζω και ηχογραφώ το έργο πολλές φορές ώστε να το ακούσω σε πρώτο στάδιο σαν ακροατής και σε δεύτερο όλες τις λεπτομέρειες σημειώνοντας τι πρέπει να αλλάξω και τι όχι για να γίνει η εκτέλεση καλύτερη. Είναι μουσικά έτσι όπως θέλω να είναι; Είναι ο ρυθμός σωστός; Το κούρδισμα; Ακούμε πιο ξεκάθαρα τι παίζουμε όταν ηχογραφούμε τον εαυτό μας, ένας πολύ καλός δάσκαλος. Μην τον υποτιμάτε.
“Ο μουσικός πρέπει να εσωτερικεύσει τόσο πολύ την δομή ενός έργου στο μυαλό του ώστε η διανοητική σκέψη κατά την εκτέλεση του έργου να μην είναι πλέον απαραίτητη, από την άλλη, πρέπει να νιώθει εμπιστοσύνη ότι αυθόρμητες εμπνεύσεις του απορρέουν από την βαθιά γνώση του έργου και όχι από κάποια προσωπική του ιδιοτροπία.”
Daniel Barenboim
6. Πρόβα
Εάν το κομμάτι δεν είναι για σόλο όργανο και είναι με ένα σύνολο (πιάνο ή άλλους μουσικούς) τότε θα διαβάσω και την παρτιτούρα του συνόλου (του μαέστρου). Θα αναλύσω τι κάνει κάθε φωνή και πως αλληλεπιδρά με αυτά που παίζω εγώ. Στις πρόβες θα συζητήσω και θα δουλέψω με το υπόλοιπο σύνολο με στόχο την καλύτερη απόδοση του έργου και σίγουρα θα τις ηχογραφήσω για περαιτέρω ανάλυση στο σπίτι.
Μπορεί να είμαστε ικανοί να παίξουμε ένα έργο χωρίς κανένα λάθος αλλά θέλει χρόνο και αφοσίωση για να το εκτελέσουμε έτσι ώστε να μεταδώσουμε στον ακροατή την ιδέα που είχε ο συνθέτης για αυτό το έργο.
Θα τελειώσω λέγοντας :
Η μουσική, για εμένα, πρέπει να μεταφέρει τόσο έντονα συναισθήματα που ο ακροατής να μην μπορεί παρά να παρασυρθεί από αυτά, να κλείσει τα μάτια του, να αφεθεί στον ήχο και να φύγει από τον πραγματικό, συνειδητό κόσμο και να ταξιδέψει σε έναν όπου ο χρόνος και ο χώρος δεν υπάρχουν. Έναν κόσμο όπου η μουσική είναι συνδεδεμένη με τις ανθρώπινες και πιο συγκεκριμένα τις προσωπικές μας εμπειρίες. Και για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να είμαστε άρτιοι εκτελεστές.
George Krimperis 